Has the age of cigarette consumption reached 13 in Iran?

Mohammad Sheikhhan, the CEO of Iran Tobacco Company, claims, “The age of cigarette consumption in Iran has reached 13, down from 20.” He said, “Multinational cigarette manufacturers are seeking to addict even our kindergarten children to smoking.”

Investigations by “IranWire” indicate that over the past two decades, cigarette and hookah consumption has been prevalent among the age group of 13 to 15, but over time, the population of tobacco consumers in this age group has increased.

Statistics provided by relevant authorities show that the population of adolescent smokers in Iran, including both girls and boys, has reached 4.5% in 1400, up from 2% in 1383. The prevalence of hookah use among adolescents is even higher, encompassing about one-fourth of all adolescents.

Naturally, cigarette manufacturers desire increased sales and greater financial gains. However, the reasons for the increase in the prevalence of tobacco consumption among adolescents are not solely attributed to the policies of the manufacturing companies. The lack of enforcement of laws prohibiting the sale of tobacco products to individuals under 18, the high prevalence of tobacco use among adults, and the exposure of adolescents to tobacco products at home all contribute to the inclination of adolescents toward drugs.

Statistics indicate that 67% of Iranian adolescents have experienced purchasing tobacco products without any resistance from sellers, and 24% of them are exposed to smoke in their homes, while 38% encounter tobacco smoke in public places. Therefore, laws prohibiting the sale and distribution of tobacco products to children and the ban on tobacco use in public places are not effectively implemented, which can be a contributing factor to the increased prevalence of tobacco among adolescents.

Given these facts, “IranWire” confirms the claim made by Mohammad Sheikhhan, the CEO of Iran Tobacco Company, that “the age of cigarette consumption in Iran has decreased from 20 to 13,” is indeed true. Although it has been two decades since the age of cigarette consumption reached 13.

It is true: when an opinion is supported by evidence and documented facts.

For more information on the methodology of fact-checking at IranWire, click here.

Published at Iranwire

آیا سن مصرف سیگار در ایران به ۱۳ سالگی رسیده است؟

«محمد شیخان»، مدیرعامل شرکت دخانیات ایران روز ۱۳ مرداد ۱۴۰۱ در مراسم تودیع و معارفه مدیر سابق و جدید مجتمع دخانیات استان تهران مدعی شد: «سن مصرف سیگار در ایران از ۲۰ سال به ۱۳ سال رسیده است.» او انگشت اتهام را متوجه شرکت‌های خارجی چند ملیتی تولید‌کننده سیگار گرفت و گفت: «دست‌های پنهانی، سلامت جامعه ما را به‌خاطر منفعت‌طلبی و کسب ثروت نشانه گرفته و باید در این مساله نهادهای مسئول دست چپاولگران را قطع کنند. شرکت‌های خارجی چند ملیتی تولید‌کننده سیگار دنبال این هستند که حتی بچه‌های مهد کودکی ما را معتاد و سیگاری کنند.»

آیا سن مصرف سیگار در ایران به ۱۳ سالگی رسیده است؟ «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد.

***

سن مصرف سیگار در ایران

فروش و عرضه مواد دخانی در ایران به کودکان زیر ۱۸ سال، مطابق قانون عملی مجرمانه است. ماده ۱۲ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات مصوب سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «فروش یا عرضه (محصولات دخانی) به افراد زیر هجده سال یا به واسطه این افراد، علاوه بر ضبط فرآورده‌های دخانی کشف شده نزد متخلف‌، وی به جزای نقدی از یکصد تا پانصد هزار ریال محکوم می‌شود، تکرار یا تعدد تخلف‌، مستوجب جزای ده میلیون ریال مجازات است‌. با این حال اظهارات مقام‌های مسئول در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ستاد مبارزه با مواد مخدر، شرکت دخانیات ایران و … بر کاهش سن استعمال سیگار و قلیان در ایران حکایت دارد که نشان می‌دهد این قانون ضمانت اجرایی ندارد. در همین خصوص، اخیرا «جعفر جندقی»، رئیس مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، روز ۸ خرداد ۱۴۰۱ در یک نشست خبری گفته بود: «براساس مطالعات انجام شده در افراد ۱۳ تا ۱۵ سال کشور، ۱۰.۲ درصد آن‌ها مصرف کننده مواد دخانی بودند که ۵۷.۷ درصد این گروه سنی قلیان مصرف می‌کردند و ۱.۹ درصد نیز مصرف کننده مواد دخانی بدون دود بودند. براساس این مطالعات، در این گروه سنی، ۲۴.۲ درصد نوجوانان در معرض مواجهه با دود دخانیات در منازل خود و ۳۸.۴ درصد نوجوانان نیز در معرض مواجهه با دود دخانیات در اماکن عمومی مسقف بودند. ۶۵ درصد مصرف‌کنندگان دخانیات سیگار مصرفی خود را از سوپرمارکت، دست‌فروشان یا دکه‌های مطبوعاتی تهیه می‌کردند.»

بنابراین رئیس مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت نیز بر رسیدن سن استعمال دخانیات به ۱۳ سال تاکید دارد، ادعایی که پیشتر توسط سایر مقامات جمهوری اسلامی نیز مطرح شده بود.

آیا استعمال دخانیات توسط نوجوانان پدیده تازه‌ای است؟

خیر؛ در یکی دو دهه گذشته شماری از مقام‌های مسئول در جمهوری اسلامی از کاهش سن استعمال دخانیات و رسیدن آن به سن زیر ۱۵ سال خبر داده بودند، ولی اطلاعات موجود نشان می‌دهد که درصد کودکان ۱۳ تا ۱۵ ساله که به دخانیات روی آورده‌اند، افزایش یافته است.

سردار «ابراهیم کریمی»، جانشین معاونت اجتماعی ناجا سال ۱۳۹۸ در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: «سن اعتیاد دارد پایین می‌آید، سن مصرف تفننی سیگار ۱۴ تا ۱۵ سال است، اما اگر اعتیاد باشد به ۱۷ تا ۱۸ سال هم می‌رسد.»

خیلی پیشتر در سال ۱۳۹۳، «محمدرضا مسجدی» عضو کمیته سیاست‌گذاری ستاد کشوری کنترل دخانیات با اشاره به دو تحقیق ملی که در سال های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۷ انجام داده گفته بود: «شیوع مصرف سیگار در گروه سنی  ١٣ تا ١۵‌سال ٢‌ درصد بود و ۴ ‌سال بعد شده بود ٣ درصد. درحالی‌که استعمال مواد دخانی ١٤‌درصد بود که قلیان سهم بیشتری داشت.»

«ایرج حریرچی»، سخنگوی وزارت بهداشت نیز در سال ۱۳۹۶ درصد شیوع مصرف سیگار در دختران و پسران ۱۳ تا ۱۵ ساله را ۴ درصد اعلام کرد و گفته بود، مصرف سیگار در دختران این گروه سنی از ۰.۹ درصد به ۲.۱۲ و پسران به ۴.۸ رسیده است.

«بهزاد ولی زاده»، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات وزارت بهداشت نیز با اشاره به دو تحقیق انجام شده در خصوص شیوع استعمال سیگار در گروه سنی ۱۳ تا ۱۵ سال که در سالهای ۱۳۸۶ و ۱۳۹۵ تصریح کرده بود: «مصرف سیگار در بین دختران در این گروه سنی در سال ۹۵ نسبت به سال ۸۶ از ۰.۹ درصد به ۲.۱ درصد افزایش یافته، یعنی بیش از دو برابر شده بود. در پسران این آمار با کمی کاهش از ۵ درصد به ۴.۸ درصد رسیده است». او با اشاره به نتایج آخرین مطالعه انجام شده در سال ۱۴۰۰ نیز مجموع دختران و پسران زیر ۱۸ سال را که دخانیات مصرف می‌کنند، ۴.۵ درصد اعلام کرد.

اگر این اطلاعات را که گفته می‌شود مبتنی بر مطالعات علمی است، ملاک قرار دهیم، نشان می‌دهد که درصد شیوع استعمال سیگار در نوجوانان به این شکل افزایش یافته است:

نتایج یک پژوهش که توسط دانشگاه تربیت معلم انجام شده نیز نشان می‌دهد که ۳۳ درصد دختران و ۳۷ درصد پسران مقطع دبیرستان تجربه کشیدن سیگار دارند:

آیا آمار شیوع مصرف دخانیات در میان نوجوانان در ایران توسط نهادهای بین‌المللی نیز تایید شده است؟

بلی، اطلاعات مندرج در گزارش‌های بین‌المللی نیز با اظهارات مقام‌های مسئول در ایران هماهنگی دارد و آنها نیز همین اعداد و ارقام را تایید کرده‌اند که البته دلیل آن می‌تواند استنادات نهادهای بین‌المللی به گزارش‌های رسمی جمهوری اسلامی باشد.

سازمان بهداشت جهانی و مرکز کنترل بیماری‌های ایالات متحده در پروژه‌ تحقیقاتی مشترک که در سراسر دنیا از جمله ایران انجام داده‌اند، به بررسی شیوع مصرف دخانیات در میان نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله پرداخته‌اند. این تحقیق که تاکنون در سه مقطع زمانی ۲۰۰۳، ۲۰۰۷ و ۲۰۱۶ در ایران انجام شده نشان می‌دهد که حدود ۴ درصد نوجوانان ایرانی سیگار مصرف می‌کنند.

در نتایج تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۰۷ آمده:

۳.۱ درصد نوجوانان ایرانی سیگار می‌کشند. (سال ۲۰۰۷)۶۷ درصد نوجوانان تجربه خرید سیگار دارند؛ بدون اینکه فروشنده از فروش سیگار به آنها خودداری کند.۱۷.۵ درصد دانش‌آموزان ایرانی تجربه کشیدن سیگار دارند. (۲۳.۷ درصد پسران و ۱۱ درصد دختران)۲۶ درصد دانش‌آموزان ایرانی نوعی از دخانیات (عمدتا قلیان) مصرف می‌کنند. (۳۲.۹ درصد پسران و ۱۹.۵ دختران)

تصویر بخشی از فکت‌شیت نتایج مطالعه تحقیقاتی سال ۲۰۰۷ سازمان بهداشت جهانی و مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا در ایران:

نقشه زیر نیز نشان می‌دهد که ایران در ردیف کشورهایی قرار دارد که شیوع مصرف دخانیات در میان نوجوانان پایین است:

جمع‌بندی

«محمد شیخان»، مدیرعامل شرکت دخانیات ایران مدعی است: «سن مصرف سیگار در ایران از ۲۰ سال به ۱۳ سال رسیده است.» او گفته است: «شرکت‌های خارجی چند ملیتی تولید‌کننده سیگار دنبال این هستند که حتی بچه‌های مهد کودکی ما را معتاد و سیگاری کنند.»

بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد که طی دو دهه گذشته همواره مصرف سیگار و قلیان میان گروه سنی ۱۳ تا ۱۵ ساله شیوع داشته ولی به مرور زمان بر جمعیت افراد مصرف‌کننده دخانیات در این گروه سنی افزایش یافته است.

آمارهای ارائه شده توسط مقام‌های ذی‌صلاح، نشان می‌دهد که جمعیت نوجوانان سیگاری در ایران اعم از دختر و پسر از ۲ درصد در سال ۱۳۸۳ به ۴.۵ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است. آمار شیوع مصرف قلیان در نوجوانان نیز بسیار بیشتر و جمعیتی حدود یک‌چهارم کل نوجوانان را شامل می‌شود.

طبیعی است که شرکت‌های تولید سیگار خواهان فروش بیشتر و کسب منافع مادی بیشتر باشند؛ ولی علل افزایش شیوع مصرف دخانیات در میان نوجوانان تنها به سیاست شرکت‌های تولید‌کننده بر نمی‌گردد؛ بلکه عدم اجرای قانون ممنوعیت فروش مواد دخانی به افراد زیر ۱۸ سال و بالا بودن شیوع مصرف دخانی در میان بزرگسالان و مواجهه نوجوانان با دخانیات در خانه، در گرایش نوجوانان به مواد مخدر اثر دارد.

آمارها نشان می‌دهد که ۶۷ درصد نوجوانان ایرانی تجربه خرید مواد دخانی، بدون خودداری فروشندگان را دارند و ۲۴ درصد آنها در خانه و ۳۸ درصد آنها در اماکن عمومی در مواجهه دود دخانیات قرار دارند. بنابراین قانون ممنوعیت فروش و عرضه مواد دخانی به کودکان و قانون ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی به عنوان دو پارامتر اثرگذار بر گرایش نوجوانان به مواد دخانی در کشور اجرا نمی‌شود و همین می‌تواند عاملی باشد در افزایش میزان شیوع مواد دخانی میان نوجوانان.

با این اوصاف «ایران‌وایر» به ادعای محمد شیخان، مدیرعامل شرکت دخانیات ایران مبنی بر اینکه «سن مصرف سیگار در ایران از ۲۰ سال به ۱۳ سال رسیده است»، نشان «حقیقت دارد» می‌دهد؛ هرچند دو دهه است که سن مصرف سیگار به ۱۳ سال رسیده است.

حقیقت دارد: وقتی اظهارنظری با مدارک و واقعیات ثبت‌شده پشتیبانی شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در ایران‌وایر اینجا را کلیک کنید.