Has the Islamic Republic provided the conditions for women’s political and social participation?
May 1, 2023
Fact-Checking Hassan Khomeini’s Claim: Do Religious Governments Have a Higher Status in Equality Indicators?
May 1, 2023
“Saeed Reza Ameli,” the Secretary of the Supreme Cultural Revolution Council, claims, “The Supreme Cultural Revolution Council has no resolution under the name of Gasht-e Ershad (Guidance Patrol).”
He further states in his claim, “The resolutions of the Supreme Cultural Revolution Council regarding the hijab are highly qualitative, addressing the understanding of the young generation, motivations, and education. It deals with persuading public opinion.” IranWire’s investigations show that this claim is completely baseless, and the only resolution that has granted legal authority to the presence of the Gasht-e Ershad in the streets and the police’s confrontation with unveiled and improperly veiled women is the resolution of the Public Culture Council, which has been approved by the Supreme Cultural Revolution Council.
The confrontation with improperly veiled or unveiled women began with the enforcement of the hijab in 1983 by the Gasht-e Jundullah, the Gasht-e Komiteh-ye Enqelab-e Eslami (Islamic Revolutionary Committee), and the Hezbollah patrols stationed in Basij mosques. However, they did not have legal permission to confront women. The first resolution that officially recognized the Gasht-e Ershad and led to the deployment of officers under this name, later renamed as the “Moral Security Patrol,” in the streets dates back to the 2005 resolution of the Public Culture Council of the Supreme Cultural Revolution Council, which explicitly assigned the law enforcement to be present in public places and confront unveiled and improperly veiled women. This resolution was also emphasized by the Supreme Cultural Revolution Council in 2019.
Therefore, IranWire finds Saeed Reza Ameli’s claim, the Secretary of the Supreme Cultural Revolution Council, that “the Supreme Cultural Revolution Council has no resolution under the name of Gasht-e Ershad,” to be “untrue.”
Untrue: A false statement about a specific recent event or something for which the lack of accuracy has not been previously proven, using existing facts and evidence.
For more information about the fact-checking methodology used by IranWire, click here.
آیا رویکرد شورای انقلاب به حجاب، اقناعی است؟
«سعیدرضا عاملی»، دبیر «شورای عالی انقلاب فرهنگی» در یک مصاحبه تلویزیونی که روز ۱۳ آبان ۱۴۰۱ در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، مدعی است: «شورای عالی انقلاب فرهنگی هیچ مصوبه‌ای تحت عنوان گشت ارشاد ندارد.»
او در تکمیل ادعای خود می‌گوید: «مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه حجاب بسیار کیفی است، با حوزه شناخت نسل جوان سروکار دارد، با انگیزه‌ها و تعلیم و تربیت سروکار دارد، با اقناع افکار عمومی سروکار دارد.» او در پاسخ به این سوال که آیا شما با گشت ارشاد مخالف هستید؟ می‌گوید: «ارشاد مساله‌ای انتظامی نیست.»
آیا رویکرد شورای انقلاب به حجاب، اقناعی است یا قانون «گشت ارشاد» را تصویب کرده است؟ آیا شورای عالی انقلاب فرهنگی در قانونی شدن گشت ارشاد نقشی نداشته است؟ قانون گشت ارشاد از کجا آمده است؟ «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش‌ها پاسخ دهد.
مبنای قانونی گشت ارشاد و نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی
مساله حجاب و الزامی شدن آن از همان سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی مطرح شد و اولین بار مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۶۲، در جریان تصویب «قانون مجازات اسلامی»، این مساله را به قانون تبدیل کرد. ماده ۱۰۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۱آبان ۱۳۶۲ مقرر کرد: «هر کس علناً در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل، تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس عمل دارای کیفر نمی‌باشد ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید، فقط تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد.»
در تبصره این قانون هم آمده بود: «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به تعزیر تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهند شد.»
تبصره این ماده قانونی در سال ۱۳۷۵ و در جریان اصلاح قانون مجازات اسلامی تغییر کرد. براساس اصلاح وارده، مقرر شد: «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه و یا از ۵۰ هزار تا ۵۰۰ هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.»
علاوه بر این، بند «ج» ماده هشت «قانون نیروی انتظامی» مصوب سال ۱۳۶۹ نیز مقابله با «منکرات» و «فساد» که جمهوری اسلامی «بی‌حجابی» یا «بدحجابی» را از مصادیق آن می‌داند، به عنوان شرح وظایف پلیس در نقش ضابط قوه قضاییه تعیین کرد.
اما در هیچ‌کدام از این قوانین، به طور مشخص به نیروی انتظامی (پلیس) ماموریت نداده بود تا راهی خیابان‌ها شود و با بی‌حجابان یا بدحجابان برخورد کند. با این وجود، با اجباری شدن حجاب، «گشت جندالله» و «گشت کمیته انقلاب اسلامی» برخورد با مصادیق بدحجابی را از سال‌های اولیه انقلاب برعهده گرفتند. ضمن این که لباس شخصی‌ها که در سال‌های اولیه انقلاب به اسم «حزب‌اللهی» شناخته می‌شدند و کنترل پایگاه‌های بسیج مساجد را عهده‌دار بودند نیز وارد فاز برخورد با بدحجابان شدند. با این حال، گشتی به نام گشت ارشاد وجود نداشت.
ورود خودروهای گشت ارشاد در پی تصویب قانون «عفاف و حجاب» در جلسه ۴۲۷ مورخ ۱۳ دی ۱۳۸۴ «شورای فرهنگ عمومی»، وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی به خیابان‌ها آمدند؛ چراکه با تصویب این قانون، نیروی انتظامی مکلف شد (بندهایی که به پلیس اجازه برخورد با بدحجابی را دادند):
۱- اعلام حدود و ضوابط قانونی عفاف و ملاک‌های بدحجابی در جامعه به منظور تشخیص مصادیق آن.
۲- اهتمام بیشتر به برخورد قانونی و محترمانه.
۴- الزام اتحادیه‌ها، سندیکاها و صنوف در مقابله با بدحجابی.
۵- تذکر به افراد بدحجاب و برخورد با آن‌ها طبق ضوابط قانونی در اماکن عمومی شهر.
۶- پیشنهاد لایحه قانونی به مراجع قانون‌گذار در خصوص رعایت پوشش مناسب در هنگام رانندگی.
۷- برخورد قانونی با افراد خیابانی، افراد بدحجاب و باندهای اصلی فساد، فحشا و… .
۸- نظارت و کنترل قانونی و اصولی بر وضعیت اماکن تفریحی و عمومی نظیر پارک‌ها، سالن‌های سینما، سالن‌ها و اماکن ورزشی، کوهستان‌ها، سواحل دریایی، جزایر، مناطق آزاد تجاری، فرودگاه‌ها، پایانه‌ها و … (با مشارکت نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط).
۱۰- ممانعت از تولید، توزیع و نمایش محصولات سمعی و بصری غیرمجاز و نمایش لباس‌هایی که موجب بی‌عفتی و بدحجابی می‌شوند.
۱۱- کنترل و نظارت جدی بر رعایت حدود و ضوابط قانونی عفاف در مجتمع‌های مسکونی، برج‌ها و شهرک‌ها از طریق مدیریت بر این گونه اماکن.
۱۲- توجه و نظارت بر مراکز خطرناک، ویژه و آلوده و اولویت دادن به این برنامه‌ها و مراکز حساس و سلب ابتکار عمل از آنان در نفی امنیت اجتماعی زنان.
۱۴- الزام برگزار‌کنندگان جشن‌ها و مراسم عروسی به رعایت شوونات اسلامی و کنترل افراد شرکت‌کننده در آن و برخورد جدی با مراکز غیرقانونی و فاقد مجوز.
۱۵- الزام آرایشگاه‌ها به رعایت ضوابط شرعی و قانونی عفاف و کنترل نحوه ورود و خروج عروس و همراهان او.
۱۶- نظارت مستمر بر اماکن تجاری عمومی شامل فرودگاه‌ها و مجتمع‌های مسکونی، نمایشگاه‌ها و… بر نحوه پوشش و بازرسی از این اماکن در رفع بدحجابی (با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط).
۱۷- آموزش، سامان‌دهی و به‌کارگیری نیروهای آگاه زنان جهت نظارت بر رعایت حجاب و پوشش در اجتماع با رعایت حریم و حرمت شخصی افراد.
۱۹- توقیف خودروهای دولتی که سرنشینان آن‌ها شوونات اسلامی را رعایت نمی‌کنند.
۲۰- اعلام نظر درخصوص فعالیت یا عدم فعالیت بخش‌هایی که می‌توانند موجب ترویج فساد شوند.
۲۱- جلوگیری از فعالیت واحدهای صنفی متخلف که باعث مخدوش کردن عفت عمومی می‌شوند.
همان‌طور که روشن است، در قوانین مصوب مجلس، بی‌حجابی جرم‌انگاری شده ولی هیچ‌گاه قوه مقننه با چنین جزییاتی به نیروی انتظامی حق برخورد با بی‌حجابی را نداده بود. قانون مصوب شورای فرهنگ عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی اولین قانون مصوب در جمهوری اسلامی است که رسما به پلیس ماموریت می‌دهد تا در اماکن عمومی حضور داشته و با بی‌حجابی و بدحجابی برخورد کند.
شورای انقلاب فرهنگی در جلسه ۸۲۰ مورخ ۱۲ شهریور ۱۳۹۸ به ریاست «حسن روحانی»، «مجموعه تکمیلی اقدامات اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب» را به تصویب رساند. در این مصوبه، در شرح وظایف نیروی انتظامی آمده است: «رصد و برآورد وضعیت عفاف و حجاب در معابر و اماکن عمومی و تجاری و بررسی روندها، پیامدها و مخاطرات احتمالی ناهنجاری‌های اخلاقی و اطلاع‌رسانی به مراجع ذی‌ربط. ممانعت از مزاحمت‌های خیابانی مردان نسبت به زنان.»
درست است که در این مصوبه اشاره‌ای به ماموریت نیروی انتظامی در اعزام گشت ارشاد به اماکن عمومی و برخورد با زنان بی حجاب یا بدحجاب نکرده ولی در ماده چهار همین قانون آمده است: «کلیه مصوبات قبلی شورای عالی انقلاب فرهنگی (شامل جلسات ۴۱۳، ۵۶۶ و جلسه ۴۲۷ شورای فرهنگ عمومی در خصوص حجاب و عفاف به قوت خود باقی است)؛ یعنی مصوبه‌ای که باعث اعزام گشت‌های ارشاد توسط نیروی انتظامی به خیابان‌ها شد، در این مصوبه نه تنها لغو نشده بلکه دوباره بر الزام‌آور بودن آن تاکید شده است. بنابراین تنها مصوبه‌ای که به گشت ارشاد جنبه قانونی بخشیده، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
جمع‌بندی
«سعید رضا عاملی»، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مدعی است: «شورای عالی انقلاب فرهنگی هیچ مصوبه‌ای تحت عنوان گشت ارشاد ندارد.»
او در تکمیل ادعای خود می‌گوید: «مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه حجاب بسیار کیفی است، با حوزه شناخت نسل جوان سروکار دارد، با انگیزه‌ها و تعلیم و تربیت سروکار دارد، با اقناع افکار عمومی سروکار دارد.» بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهند که این ادعا کاملا بی‌اساس است و تنها مصوبه‌ای که به حضور گشت ارشاد در خیابان‌ها و برخورد پلیس با زنان و دختران بی‌حجاب و بدحجاب وجهه قانونی بخشیده، مصوبه شورای فرهنگ عمومی است که به تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است.
برخورد با زنان بدحجاب و یا بی حجاب در پی الزامی شدن حجاب در سال ۱۳۶۲ توسط گشت جندالله، گشت کمیته انقلاب اسلامی و گشت‌های حزب‌اللهی‌های مستقر در پایگاه‌های بسیج مساجد شروع شده بود ولی آن‌ها مجوز قانونی برای برخورد با زنان را نداشتند. اولین مصوبه که به گشت ارشاد رسمیت بخشید و سبب شد ماموران گشت ارشاد با همین نام و بعدها با نام «گشت امنیت اخلاقی» راهی خیابان‌ها شوند، به مصوبه سال ۱۳۸۴ شورای فرهنگ عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی باز می‌گردد که به طور صریح نیروی انتظامی را مکلف به حضور در اماکن عمومی و برخورد با زنان بی حجاب و بدحجاب کرد؛ مصوبه‌ای که در سال ۱۳۹۸ نیز توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد تاکید قرار گرفت.
بنابراین، «ایران‌وایر» به ادعای سعید رضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر این که «شورای عالی انقلاب فرهنگی هیچ مصوبه‌ای تحت عنوان گشت ارشاد ندارد»، نشان «حقیقت ندارد» می‌دهد.
حقیقت ندارد: اظهار دروغ درباره یک واقعه مشخص تازه یا چیزی که قبلا عدم صحت آن اثبات نشده، با استفاده از واقعیات و مدارک موجود است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در «ایران‌وایر»، این‌جا را کلیک کنید.
